VĂN HÓA LỄ HỘI ĐANG ĐI VỀ ĐÂU?

Trong đời sống tín ngưỡng và văn hóa của người Việt, lễ hội gắn bó như một sinh hoạt tất nhiên đáp ứng nhu cầu được trở về tự nhiên và cội nguồn, là một hình thức “bảo tàng sống” về văn hóa truyền thống, là dịp để người dân thể hiện sức mạnh cố kết của cộng đồng. Theo thống kê, mỗi năm ước tính có khoảng 9.000 lễ hội lớn nhỏ rải rác khắp mọi miền Tổ quốc. Hầu hết các lễ hội đều diễn ra vào mùa xuân, nhiều nhất là vào tháng Giêng.             

Cảnh hỗ loạn trong lễ hội đền Gióng

    Tuy nhiên nhìn vào các lễ hội trong thời gian qua, dường như nét văn hóa truyền thống, đặc sắc, thiêng liêng đó đã ít nhiều suy giảm trước sự xâm lấn của yếu tố xã hội hóa, thương mại hóa và các hiện tượng tiêu cực khác. Chưa năm nào, văn hóa ứng xử tại những nơi thờ tự, lễ hội lại được nhắc nhiều như năm nay, nhất là những hành vi chưa phù hợp với thuần phong mỹ tục. Từ hiện tượng người dân vứt rác, xả rác thải không đúng nơi quy định, bẻ cành cây, trèo tường, thậm chí leo trèo cả lên tượng Phật, tượng Thánh thần, rồi cảnh chen lấn, xô đẩy, tranh cướp mang tính bạo lực trong lễ hội Gióng đền Sóc Sơn; cảnh chen lấn, xô đẩy, trèo vào hậu cung để “cướp lộc” trong đêm khai hội ở Đền Trần; cảnh chen lấn, giẫm đạp tại lễ hội Cướp Phết lấy may ở Bàn Giản (Vĩnh Phúc) và những hình ảnh tương tự diễn ra ở Hội Phết Hiền Quan (Tam Nông, Phú Thọ) …; Ở nhiều lễ hội, nhiều người còn nhét tiền vào tay tượng, Phật, thả tiền xuống giếng, đặt tiền ở gốc cây, kẽ đá, ở bất kỳ nơi nào có thể… gây hình ảnh thiếu trang nghiêm, tôn kính với bậc “thánh thần”. Đáng buồn hơn là hình ảnh người tham gia lễ hội mà trong số đó phần nhiều là những người trẻ ăn mặc hở hang, nói cười ồn ào ở chốn tôn nghiêm, gây phản cảm khi tham gia lễ hội mặc cho Ban tổ chức đã có quy định trang phục phải lịch sự, kín đáo, ăn nói nhỏ nhẹ…điều này chính là sự thiếu ý thức ở một bộ phận không nhỏ người dân và du khách khi tham gia lễ hội. Liệu các “Thánh, Thần” có hài lòng không khi thấy một bộ phận con cháu mình chỉ lo “cầu xin” cái lợi riêng tư mà quên đi những giá trị văn hóa truyền thống cao đẹp của cả dân tộc?

          Ngoài ra, dưới góc độ quản lý, đâu đó vẫn còn một số địa phương chạy theo lợi ích kinh tế, không chấp hành nghiêm túc các văn bản chỉ đạo quản lý của Đảng, nhà nước để tổ chức các lễ hội gây bất ổn về an ninh trật tự (hiện tượng cá cược), biểu hiện thương mại hóa, lợi dụng lễ hội để trục lợi (bán vé thu tiền vào lễ hội), tạo ra những hình ảnh bạo lực, phản cảm, trái với truyền thống nhân văn của người Việt, đang trở thành những vấn đề “nóng” gây bức xúc trong dư luận xã hội”

          Để các lễ hội giữ được bản sắc truyền thống và các nơi thờ tự giữ được không gian tôn nghiêm cần có sự quan tâm chỉ đạo sát sao của các cấp, ban ngành liên quan, sự phối hợp tổ chức lễ hội một cách khoa học của Ban quản lý khu lễ, hội với chính quyền địa phương và hơn hết là mỗi người tham gia lễ hội và hành lễ phải phải tự nâng cao ý thức của mình “hiểu và trân trọng các giá trị văn hóa của  lễ hội góp phần nâng tầm văn hóa truyền thống của dân tộc. Đó cũng là cách mà mỗi người dân Việt Nam giữ gìn và phát huy nền văn hóa đặc sắc, đa dạng của mình trong xu thế hội nhập hiện nay” , như thế mới mong lễ hội sẽ diễn ra đúng tinh thần “vui như trẩy hội’, lễ hội mới mang đúng bản sắc văn hóa vốn có. Người xưa đi lễ, đi hội đều có tâm niệm cầu cho sự siêu thoát của những người đã khuất và cầu sức khoẻ, may mắn cho gia đình, bạn bè, cũng là để gặp gỡ, giao lưu trò chuyện ngày đầu năm.

                                                                                      Lê Minh