ĐỪNG VÌ LỢI ÍCH MÀ “MẮC CA” THÀNH “MẮC CẠN”

Mắc ca là loại cây ăn quả thân gỗ, thuộc nhóm quả hạch, hạt có vỏ cứng, nhân dùng trực tiếp làm thực phẩm, hoặc chế biến bánh, kẹo, mỹ phẩm... Loại cây này ưa khí hậu mát, mưa ẩm và khô hạn xen kẽ, sinh trường và phát triển tốt ở nhiệt độ từ 20-25 độ C, lượng mưa hàng năm 1.500-2.500 mm, độ cao 300-1.200 m. Đất trồng mắc ca tốt nhất là dạng đất thịt nhẹ, thoát nước tốt, tầng đất sâu, ẩm. Mắc ca đòi hỏi điều kiện sinh thái rất ngặt nghèo, ưa khí hậu mát lạnh và đặc biệt trong thời gian ra hoa đậu quả đòi hỏi một nhiệt độ ổn định và thấp (khoảng 18-25 độ C), phải kéo dài trong vài tháng. Khi trồng Mắc ca ở những nơi bị gió mạnh, sương muối, mưa phùn vào thời điểm thụ phấn sẽ giảm khả năng đậu quả. Hiện nay lại cây này được trồng nhiều ở Úc, Mỹ, Nam Phi, Kenya và một số nước khác, với tổng diện tích khoảng 80.000 ha, sản lượng 140 nghìn tấn quả/năm. Khi tiến hành trồng Mắc ca phải sau 6 - 7 năm mới có lãi và đây là điều mà người đầu tư cần tính đến trước khi trồng. Ngay cả ở Úc là nước đã phát triển cây này từ rất sớm nhưng sau 12 năm mới bắt đầu hòa vốn. Tại Việt Nam, hiện mới một vài công ty, cơ sở chế biến hạt Mắc ca, nhưng quy mô nhỏ, phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu và Tây Nguyên là địa bàn đang được tiến hành trồng thử nghiệm loại cây này.

Cây Mắc Ca lúc ra quả

Hiện tại đang xuất hiện một số tồn tại khi người dân tiến hành trồng cây Mắc ca, cụ thể là: Thứ nhất, khi tiến hành chọn giống cây để trồng thì một bộ phận người dân thấy giá cây nhập ngoại quá cáo và đã quyết định mua cây giống của nông dân tự ươm hạt với chỉ 20.000-30.000/cây. Nhiều nông dân đã phải chặt bỏ vườn Mắc-ca do trồng phải giống trôi nổi, kém chất lượng, trồng 5-7 năm rồi vẫn chưa có dấu hiệu đơm hoa kết trái. Thế nhưng, người dân Lâm Đồng vẫn phớt lờ khuyến cáo, đổ xô mua hạt để tự ươm làm giống, hoặc mua cây của các cá nhân tự ươm giống... Họ không nhận thức được rằng, hiện những nông dân giàu lên từ Mắc-ca là do bán hạt để làm giống, bán cây giống, còn sau này, sản phẩm bán cho ai, giá cả như thế nào, ai sẽ đảm bảo thị trường thì họ lại không quan tâm. Theo số liệu từ Sở NN&PTNT Lâm Đồng, trên toàn tỉnh Lâm Đồng có khoảng 950 ha Mắc-ca; trong đó, có khoảng 94 ha trồng theo dự án khuyến nông quốc gia, 200 ha của công ty TNHH Ánh Sáng Vinh Hòa, diện tích lớn còn lại do nông dân tự phát trồng bằng giống không rõ nguồn gốc.

Thứ hai, vấn đề đầu ra là một vấn đề cấp bách cần giải quyết. Những bài học về quả dưa hấu, vải thiều hay hành tím cần được những người nông dân rút kinh nghiệm ngay, đừng vì loại cây này có lợi ích lớn nên tiến hành trồng tràn lan, phá những diện tích cây khác để trồng dẫn tới k tiêu thụ được và nông dân lại một lần nữa rơi vào hoàn cảnh khó khăn, chật vật. Bộ NN&PTNT có văn bản đề nghị các địa phương, hướng dẫn nông dân trồng mắc ca ở những nơi đã khảo nghiệm thành công hoặc có điều kiện tương tự. Không triển khai trồng cây này trên quy mô lớn trong các khu vực chưa được trồng khảo nghiệm, nếu chúng ta phát triển ào ạt sẽ bị mất cân đối. Địa phương và nhà đầu tư phải hợp tác làm rõ bức tranh thị trường, có vậy mới có thể đầu tư lớn như kế hoạch nhà đầu tư đưa ra. Trước khi tiến hành dự án cùng nhà đầu tư, cần giải quyết các vấn đề sau: (1)cơ chế liên kết giữa doanh nghiệp với nông dân như thế nào, nhấn mạnh yếu tố bền vững và an toàn cho nông dân;(2) quy hoạch tổng thể việc trồng mắc ca gồm giống, vùng trồng, thị trường, sản phẩm;(3) cơ chế để địa phương cùng tham gia giám sát hoạt động của dự án nhằm tránh nảy sinh các vấn đề liên quan đến quyền lợi nông dân và đất đai, tài nguyên rừng và nước.

Vì vậy, hãy bình tĩnh đừng vì những cái lợi trước mắt mà không lường trước được những khó khăn khiến một lần nữa lại người nông dân lại  “mắc cạn” như những loại nông sản khác./.

Hoa Xuân @